Regionale antennes: een droom in vervulling voor Trefpunt Zelfhulp en Vlaams Patiëntenplatform

Op de Algemene Vergadering van het Vlaams Patiëntenplatform vzw van 14 maart 2015 kondigde minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Maggie De Block aan dat ze patiëntenverenigingen en zelfhulpgroepen regionaal wil ondersteunen. Het Vlaams Patiëntenplatform (VPP) en Trefpunt Zelfhulp kozen ervoor om in die optiek regionale antennes op te richten. Op 11 juni vond een infomoment voor onze leden plaats: we informeerden de verenigingen over de werking en opstart van de antennes en luisterden naar hun verwachtingen. Naar aanleiding van dit infomoment vroegen we Ilse Weeghmans (VPP) en Peter Gielen (Trefpunt Zelfhulp) wat deze antennes voor patiëntenverenigingen en zelfhulpgroepen zullen betekenen.

SamenSpraak: Vanwaar kwam het idee voor de regionale antennes?

Ilse: “In 2014 vierde het Vlaams Patiëntenplatform zijn vijftienjarig bestaan. We vonden het toen belangrijk om onze patiëntenverenigingen te bevragen over participatie binnen hun eigen vereniging, maar ook over participatie binnen ons platform en op beleidsniveau. Uit die bevraging bleek dat onze verenigingen te kampen hebben met een tekort aan vrijwilligers, dat er nood is aan coaching en ondersteuning van die vrijwilligers en dat er nood is aan juridische informatie, thematische informatie en ziektespecifieke informatie. Bovendien hebben onze verenigingen financiële ondersteuning en ondersteuning van hun dagelijkse werking nodig. Een concreet probleem dat werd genoemd was bijvoorbeeld een betaalbare en geschikte vergaderlocatie vinden. Ten slotte willen onze verenigingen meer samenwerken met ziekenhuizen.”

Peter: “In 2012 vierde Trefpunt Zelfhulp vzw zijn dertigjarig bestaan. Bij de bevraging van onze verenigingen kwamen gelijkaardige noden aan bod.”

Ilse: “We merken dat het VPP steeds meer gevraagd wordt om te participeren op beleidsniveau. Dat betekent dat we onze verenigingen steeds meer moeten bevragen om de stem van de patiënt te laten doorklinken bij het beleid. Omdat er steeds meer vraag is om in commissies en overlegorganen te zetelen, is er ook steeds meer nood aan vorming en ondersteuning van ervaringsdeskundigen. Participatie is namelijk veel meer dan één patiënt die in een vergadering in Brussel zit. Achter die ene patiënt die participeert gaat een heel landschap van verenigingen met talloze leden schuil.”

Peter: “Als we de noden rond participatie (dat het VPP voor zijn rekening neemt) en ondersteuning (dat de core business van Trefpunt is) samenleggen, dan komen we uit op een ondersteuningsstructuur die we regionale antennes doopten.”

SamenSpraak: Wat houden deze regionale antennes dan precies in ?

Peter: “Minister De Block vraagt ons om vier doelstellingen te bereiken met de antennes. Allereerst willen we de dagelijkse werking van patiëntenverenigingen en zelfhulpgroepen versterken. Op die manier moeten vrijwilligers minder tijd besteden aan praktische beslommeringen en kunnen ze meer met de leden van hun vereniging werken. Zo zal elke antenne bijvoorbeeld een vergaderlokaal, koffiemachine en kopieerapparaat ter beschikking stellen van de verenigingen en zal er praktische hulp zijn voor administratieve taken en verplichtingen. Een tweede doelstelling is om verenigingen te helpen bij het uitwerken van een kwaliteitsvolle werking. Concreet zullen we de ondersteuning die Trefpunt nu al biedt regionaal meer op maat en dichter bij de verenigingen uitbouwen in de antennes.”

Ilse: “De antennes zullen het ook mogelijk maken om deel te nemen aan lokaal overleg op vlak van gezondheid. We zullen verenigingen begeleiden en ondersteunen om te kunnen deelnemen aan overleg in ziekenhuizen en de eerstelijnszorg. Ten slotte zullen de antennes een brugfunctie vervullen tussen patiënten-verenigingen en de overheid om de stem van de patiënt in het beleid te verzekeren. De antennes zullen het voor ons mogelijk maken om dichter bij onze verenigingen te staan en hun noden en knelpunten nog beter te vertalen in beleidssuggesties.”

Peter: “Om de vier doelstellingen te realiseren, voorzien we per regionale antenne een team van drie medewerkers: twee medewerkers die werken aan ondersteuning en één medewerker die met participatie bezig zal zijn.”

SamenSpraak: De minister voorziet nu middelen voor ondersteuning van zelfhulp-groepen en patiëntenverenigingen en voor vertegenwoordiging. Hoe zullen deze middelen besteed worden?

Ilse: “Onze Franstalige tegenhanger la LUSS en onze Duitstalige tegenhanger Patienten Rat und Treff (PRT) zullen dit samen bekijken voor de provincie Luik.”

Peter: “In Brussel zullen de verenigingen in hun eigen taal ondersteund worden. Van Nederlandstalige verenigingen horen we bijvoorbeeld dat ze in Brussel meer met de ziekenhuizen willen samenwerken. Daarom bekijken het VPP en het Trefpunt hoe we daar in Nederlandstalige ziekenhuizen de eerste stappen kunnen zetten in de richting van het concept ‘zelfhulpvriendelijk ziekenhuis’."

Ilse: “Ten slotte zullen het VPP en Trefpunt een Vlaamse antenne oprichten in de provincie Limburg. De Raad van Bestuur liet zich voor deze beslissing leiden door een aantal criteria, zoals de spreiding van de antennes, de nabijheid of afstand ten opzichte van het VPP in Heverlee, het aantal verenigingen in de provincie, de kans op slagen in een eerste fase, de aanwezigheid van een gunstig klimaat om te participeren in ziekenhuizen, de cultuur of mogelijkheden om te participeren in eerstelijnsnetwerken en de nood aan ondersteuning van de verenigingen. Uiteindelijk koos de Raad van Bestuur van het VPP voor de provincie Limburg omwille van de bereidheid om patiëntenverenigingen te laten participeren. Bovendien moeten we na een jaar resultaten van het antenneproject voorleggen aan de federale overheid met het oog op verdere uitbreiding in de toekomst. Dit speelde zeker mee in de keuze voor Limburg als locatie voor de eerste Vlaamse antenne.”

SamenSpraak: Voor wie zijn de regionale antennes dan bedoeld?

Peter: “Voor alle patiëntenverenigingen én zelfhulpgroepen zullen we ondersteuning voorzien in de antennes. Als een vereniging wil participeren in een eerstelijnsnetwerk of ziekenhuis, zal de vereniging lid moeten zijn van het VPP. Bovendien kunnen enkel verenigingen die hun zetel of een regionale afdeling in de provincie hebben, beroep kunnen doen op de regionale antenne. Verenigingen uit de andere provincies kunnen voor ondersteuning op het Trefpunt Zelfhulp blijven rekenen.”

SamenSpraak: Jullie spreken over een overgangsfase. Wat is jullie toekomstvisie voor de antennes?

Ilse: “Het is onze droom om binnen dit en vijf jaar in elke Vlaamse provincie een regionale antenne op te richten. We kijken hiervoor niet alleen naar de federale, maar ook naar de Vlaamse overheid. We gaan er met heel veel plezier en enthousiasme tegenaan omdat we ervan overtuigd zijn dat we op deze manier onze verenigingen beter kunnen ondersteunen en begeleiden bij participatie. Ten slotte is het ook een historisch moment om twee redenen: de minister maakte een bewuste keuze voor patiëntenparticipatie door middelen vrij te maken in tijden van besparingen. Patiënten-participatie in ziekenhuizen en eerstelijns-netwerken was tot nu toe ook onontgonnen terrein en zal in de toekomst worden uitgebouwd.”

SamenSpraak: We kijken samen met onze verenigingen alvast reikhalzend uit naar de toekomst!

Bron:  © (2015) Vlaams Patiëntenplatform

01 juli 2015