Medicatie bij veranderend gedrag
Wat je als mantelzorger moet weten over psychofarmaca bij dementie
Dementie is een complexe aandoening. Ze tast niet alleen het geheugen en andere cognitieve functies aan, maar brengt soms ook veranderingen in emoties en gedrag met zich mee. Denk aan rusteloosheid, angst, somberheid of hallucinaties.
Daarom worden soms psychofarmaca voorgeschreven: geneesmiddelen die inwerken op de hersenen en gedrag beïnvloeden. Ze kunnen het leven van de persoon met dementie aangenamer maken, maar houden ook risico’s in — zoals mogelijke bijwerkingen of wisselwerkingen met andere medicatie.
Daarom is het belangrijk om zorgvuldig af te wegen wat de voor- en nadelen zijn. Als mantelzorger speel je daarin een belangrijke rol: door het gesprek aan te gaan met artsen en zorgverleners help je mee om weloverwogen beslissingen te nemen.
Wat zijn psychofarmaca?
Psychofarmaca – zoals antipsychotica en antidepressiva – worden gebruikt bij psychische klachten. Ze kunnen symptomen verminderen en maken soms deel uit van een behandeling naast therapie bij een psycholoog.
Langdurig gebruik kan nodig zijn, maar brengt risico’s met zich mee. Meestal is het beter om psychofarmaca tijdelijk te gebruiken en ze weer af te bouwen wanneer ze niet langer nodig zijn.
Voorbeelden veelgebruikte psychofarmaca
- Haloperidol (Haldol)
- Quetiapine (Seroquel)
- Risperidon (Risperdal)
Sleutelrol voor mantelzorger
Veranderend of onbegrepen gedrag – zoals agitatie, agressie of onrust – is vaak de aanleiding om psychofarmaca te gebruiken. Toch ligt de oorzaak meestal dieper: een onvervulde behoefte, over- of onderprikkeling, of lichamelijk ongemak.
Als je begrijpt waar het gedrag vandaan komt, kan je vaak op andere manieren helpen – zonder medicatie. Dat vraagt tijd, observatie en geduld. En dat is niet altijd gemakkelijk: je wil dat je naaste zich goed voelt, dat er contact blijft en dat jullie samen kunnen genieten van de kleine momenten.
Soms is medicatie toch nodig, maar ze mag nooit de eerste of enige oplossing zijn. Jij kent de mens achter de ziekte: zijn of haar levensverhaal, gewoontes, waarden en wat hem of haar geruststelt. Jouw inzichten helpen artsen en zorgverleners om de juiste keuzes te maken. Zo blijf je actief betrokken en help je mee aan een zorg op maat.
Patiëntenrechten
Als mantelzorger kan je optreden als spreekbuis voor je naaste met dementie. Dat kan op basis van de wet op de patiëntenrechten.
Meer uitleg lees je in de brochure De rol van medicatie bij veranderend gedrag
Handige tips voor mantelzorgers
- Praat met de huisarts of zorgverlener over de medicatie. Vraag waarom ze wordt voorgeschreven en geef aan dat je altijd vooraf gecontacteerd wil worden bij wijzigingen (behalve in noodsituaties).
- Evalueer regelmatig of de medicatie nog nodig is. Sommige psychofarmaca verliezen na verloop van tijd hun effect of veroorzaken bijwerkingen.
- Deel informatie over je naaste: gewoontes, voorkeuren, wat hem of haar geruststelt. Dat helpt anderen om beter om te gaan met de persoon met dementie.
- Vraag dat belangrijke info over medicatie en observaties wordt genoteerd in het medisch dossier. Als wettelijke vertegenwoordiger mag je dat dossier inkijken.
- Communiceer met respect, ook als gesprekken emotioneel of moeilijk zijn. Vraag om zelf ook met respect behandeld te worden.
- Zoek steun bij een vertrouwenspersoon of ondersteunende vereniging als de communicatie vastloopt.
- Vraag regelmatig een multidisciplinair overleg met zorgverleners en familieleden en laat afspraken vastleggen in een verslag.
- Evalueer samen het welzijn van je naaste en de noodzaak van medicatie.
- Als medicatie nodig blijkt, laat ze dan in zo laag mogelijke dosis en tijdelijk voorschrijven.
Brochure | De rol van medicatie bij veranderend gedrag
Lees de brochure-
Wat je als mantelzorger moet weten over psychofarmaca bij dementieBrochure met pro's en contra's van psychofarmaca bij dementie, waardevolle getuigenissen en handvatten om het gesprek met zorgverleners aan te gaan.