Behandeling

Medicamenteuze behandeling

Dit moet duidelijk zijn: de klok kan niet teruggedraaid worden, maar kan wel een tijd worden stilgezet dankzij symptomatische medicatie. Een symptomatische behandeling verzacht slechts tijdelijk de symptomen en verhoogt de aanwezigheid van een belangrijke signaalstof in de hersenen. Het effect kan vergeleken worden met het effect van aspirine bij koorts door griep. In werkelijkheid loopt het ziekteproces in de hersenen verder, maar het samenspel van de hersencellen wordt door de symptomatische medicatie zodanig gestimuleerd dat er gedurende maanden tot ruim een jaar geen functieverlies te merken valt. Medicatie die de aandoening zelf voorkomt of geneest, is nog niet beschikbaar, al zijn er momenteel wel verschillende veelbelovende klinische studies aan de gang.

Er is nog een tweede soort geneesmiddelen die grote diensten kan bewijzen, voornamelijk om het gedrag te beïnvloeden en psychotische problemen te verhelpen. Ze doen niets aan het verstandelijk functioneren, maar ze helpen bijvoorbeeld tegen overmatige agressiviteit, onrust (ronddolen) en hallucinaties, zodat het leven niet alleen voor de persoon met dementie, maar ook voor de samenwonenden leefbaarder wordt. Andere voorbeelden zijn antidepressiva bij depressie, behandeling van slaapproblemen of omkering van het dag-/nachtritme, behandeling van angst, achterdocht en psychose.

Met de arts moet overlegd worden welke medicatie nuttig is. Medicatie is dus ongetwijfeld waardevol, maar zeker in verband met gedragsveranderingen moeten eerst niet-medicamenteuze behandelingen (psychosociale interventie) geprobeerd worden.

Niet-medicamenteuze behandeling

Een geheugenkliniek biedt diagnostiek, behandeling en advisering aan volwassenen met cognitieve stoornissen, gaande van lichte problemen (geheugen, taal, aandacht, gedrag en persoonlijkheid) tot gevorderde dementiesyndromen.

De geheugenproblematiek is complex. Daarom is een multidisciplinaire aanpak noodzakelijk. Dit wil zeggen dat je terecht komt bij een team waarin iedereen een bijzondere expertise heeft in het domein van geheugenproblemen en dementie. Zo’n team bestaat uit neurologen, psychiaters, geronto-psychiaters, neuropsychologen en ergotherapeuten. Ieder van hen zal je op een andere manier kunnen helpen. Afhankelijk van de leeftijd en het aantal onderzoeken wordt de persoon met dementie voor één dag, meerdere dagen of ambulant opgenomen in de geheugenkliniek. Er zijn twaalf geheugenklinieken erkend door het RIZIV. Hiervan bevinden zich er zeven in Vlaanderen.

Geheugenklinieken bieden een cognitief revalidatieprogramma aan om de persoon met een beginnende dementie strategieën aan te leren om zijn tekorten te compenseren en bepaalde dagelijkse handelingen te kunnen blijven stellen (bijvoorbeeld gebruik van geheugensteuntjes, beheer van geld, hygiëne enzovoort).

In dit programma geven ze aan de persoon met dementie, zijn naaste(n) en zijn zorgverlener(s) informatie over dementie, het verloop van de ziekte en de gevolgen ervan. Ze geven raad over aanpassingen van de dagelijkse omgeving waardoor de cognitieve moeilijkheden opgevangen kunnen worden (bijvoorbeeld aanpassingen om zich beter te kunnen oriënteren in het huis, verwijderen van bepaalde hindernissen enzovoort). Daarnaast leiden ze mantelzorger(s) op die de patiënt zullen bijstaan in zijn dagelijkse leven. Ze geven zorg in de vorm van sessies, in het ziekenhuis of in de leefomgeving van de persoon met dementie.

De klinieken richten zich op personen met dementie bij wie een specialist recent een diagnose van beginnende dementie heeft gesteld en die nog minstens twaalf maanden thuis of in het huis van een naaste kunnen blijven wonen. De behandeling in een geheugenkliniek gebeurt op voorschrift van een neuroloog, geriater of psychiater en eventueel door de huisarts van de persoon met dementie. Als de persoon met dementie beantwoordt aan de voorwaarden om deel te nemen aan het cognitief revalidatieprogramma kan hij een tegemoetkoming van het ziekenfonds krijgen. Als het ziekenfonds akkoord gaat, dan kan het revalidatiecentrum de begeleiding van de patiënt op zich nemen. De persoon met dementie betaalt alleen zijn persoonlijk aandeel (remgeld) voor ambulante revalidatie, per sessie.

Psycho-educatie legt de nadruk op het aanleren van kennis en vaardigheden die nodig zijn om met dementie om te kunnen gaan. Het wordt zowel aan personen met dementie als aan mantelzorgers aangeboden. Een voorbeeld waarin psycho-educatie wordt aangeboden aan zowel de personen met dementie als aan de mantelzorgers is het praatcafé dementie. Het praatcafé dementie heeft als doel om iedereen die met dementie in aanraking komt, te informeren en de mogelijkheid te geven om ervaringen uit te wisselen. Via de website www.dementie.be kan je het programma zoeken van het praatcafé dementie in jouw regio.

Om de zorg voor de persoon met dementie vol te houden, kan het psycho-educatiepakket ‘Dementie en nU’ helpen. Dit pakket werd op initiatief van het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en de Alzheimer Liga Vlaanderen vzw ontwikkeld, en richt zich op wie thuis of daarbuiten voor iemand met dementie zorgt. In de bijeenkomsten van ‘Dementie en nU’ worden inzichten, kennis en vaardigheden meegegeven en is er ruimte voor reflectie met lotgenoten over de behandelende onderwerpen. Thema’s die aan bod komen in die bijeenkomsten zijn: invoelen in de beleving van mensen met dementie, omgaan met zorg, met gedrag, met financiën, met veiligheid, hoe omgaan en communiceren met familie en omgeving en hoe communiceren met de persoon met dementie. Verder wordt ingegaan op gevoelens en gedachten bij de mantelzorger, het in balans brengen van draagkracht en draaglast en het thema coping en zingeving.

Via allerlei organisaties zoals de diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen, lokale dienstencentra en geheugenklinieken wordt het pakket aangeboden als een reeks van tien bijeenkomsten. De werkwijze is uniek omwille van zijn wetenschappelijke evidentie en omdat het om het eerste geïntegreerde pakket gaat voor Vlaanderen. Voor meer informatie kan je terecht op de website: www.dementieennu.info.

Naast psycho-educatie zijn er nog verschillende mogelijkheden voor psychologische behandeling en begeleiding bij personen met dementie. Wij denken aan ondersteuningsgroepen (vooral bij beginnende dementie), realiteitsoriëntatietraining, gedragstherapie, lichamelijke stimulatie, muziektherapie enzovoort.

De keuze voor de meest geschikte behandeling kan je best bespreken met de behandelende geneesheer/specialist.